Als ik vertel over uitsluiting bij Jehovah’s Getuigen, dan heb ik het meestal over de gevolgen voor mij persoonlijk. Daarnaast deel ik soms de verhalen van anderen, zoals de portretten die je in mijn boek ‘Het gezicht van de waarheid’ hebt kunnen lezen.

De laatste tijd denk ik veel na over een ander gevolg van uitsluiting. Of eigenlijk: een gevolg van opgroeien in een gesloten gemeenschap waarin uitsluiting heel normaal is. Als je opgroeit in deze gemeenschap, weet je van kinds af aan dat uitsluiting de hoogste straf is voor fouten waar je geen spijt van hebt. Dat is een feit waar niemand vragen over stelt. Het is wat het is.

Andere mensen veroordelen zit in je natuur

Los van dit zwaard van Damocles dat constant boven je hoofd hangt, zijn er nog twee belangrijke dingen die kenmerkend zijn voor het leven in de organisatie van Jehovah’s Getuigen. Ten eerste leer je van jongs af aan anderen keihard te veroordelen. Alles en iedereen buiten de organisatie is slecht. En dan bedoel ik ook echt alles en iedereen. Het simpele feit dat iemand geen gedoopte getuige is, is al voldoende om de stempel ‘slechte omgang’ te krijgen. Andere mensen veroordelen zit dus in je natuur en elke rechtgeaarde getuige doet dit zonder blikken of blozen.

Ten tweede: als je iemand van jouw geloofsgenoten iets ziet doen wat niet mag, dan ben je verplicht dit te melden. Je kan dan bijvoorbeeld in gesprek gaan met de overtreder en deze een tijdsperiode geven waarbinnen de overtreder zelf, zijn/haar zonde kan opbiechten aan de ouderlingen. Doet de overtreder dit echter niet, dan moet je de overtreder verlinken. Dit alles natuurlijk om de gemeente ‘rein’ te houden. En dat is net zo heftig als dat het klinkt.

Uitgesloten personen dragen vaak ook nog een flinke lading schuldgevoelens, angst voor afwijzing, wantrouwen, verdriet en andere ellende met zich mee. En dit brengt mij bij het ‘gevolg van uitsluiting’ waar dit hele verhaal over gaat.

Een instant connectie

Als je een groep ex Getuigen bij elkaar zet, is dat vaak bijna magisch. We (h)erkennen elkaar, spreken elkaars taal en voelen hierdoor vaak een instant connectie. Vaak is dit echt prachtig om te zien. Maar soms gebeurt er ineens iets heel anders. Iemand doet iets onverwachts, iemand heeft misschien een andere mening dan de groep en hop… de hele dynamiek van de groep verandert.

Ik heb dat de afgelopen maanden een aantal keren zien gebeuren. En ja, ik heb het zelf ook ondervonden. Het stellen van kritische vragen word mij (en anderen) ook nu, zoveel jaar na het verlaten van de organisatie, nog steeds niet in dank afgenomen. Die realisatie deed even pijn, maar eigenlijk vind ik het vooral een heel interessant fenomeen. Ex getuigen die…mensen uitsluiten?

Zelf nadenken. Hoe doe je dat eigenlijk?

Het gebeurt. Eerder benoemde angst voor afwijzing + wantrouwen + de overtuiging dat iedereen van nature slecht is = het recept voor aan de ene kant te snel (ver)oordelen en aan de andere kant conflicten willen vermijden. Er zijn immers geen 1000 voorgekauwde regels, geen ouderlingen en geen comités meer om de kastanjes voor ons uit het vuur te halen. We zullen zelf na moeten denken en zelf een oordeel moeten vormen. En als het even kan zou het goed zijn om ‘hoor en wederhoor’ toe te passen voordat we iemand afschrijven.

Misschien komen we toch nog fijn op één overzichtelijke lijn te zitten? En zo niet: het leuke van uitgesloten zijn, is dat we nu ook mogen bepalen om iemand waar het even niet zo lekker mee klikt, niet te negeren. Mensen kunnen namelijk ook altijd nog veranderen, of hun mening aanpassen? Het is zo zonde om daar geen ruimte aan te geven.

(Dat wil overigens niet zeggen dat er nooit ruimte kan zijn voor boosheid, onbegrip of een verschil van inzicht. Het kan natuurlijk ook zo zijn, dat het echt beter is om afstand te nemen van een persoon of situatie. Ik heb het hier niet over individuele situaties, ik denk hier na over de dynamiek tussen ex getuigen in een groepssetting.)

Negeren kan je (af)leren

Ik denk dat het voor veel ex Getuigen bekend en fijn voelt om tot een groep te behoren. We zijn lotgenoten (al gebruik ik liever het woord bondgenoten) en we begrijpen elkaar met niet al teveel woorden. Dat voelt welkom en veilig. We hebben echter ook van jongs af aan geleerd hoe we ‘onze groep’ veilig moeten houden: je smijt boosdoeners er zonder pardon uit en doet vervolgens alsof ze nooit bestaan hebben. Niet zo heel gek dat er soms nog steeds zo gereageerd wordt toch?

Lang verhaal kort: uitsluiting zit in ons DNA. Dat is waardeloos, maar ook heel logisch. We zijn als ex getuigen allemaal een beetje emotioneel incompetent. Dat wil echter niet zeggen dat je deze ‘kwaal’ niet kan behandelen. Het kost tijd en een hoop ‘werken aan jezelf’, maar ik beloof je: het leven is een stuk lichter, vrolijker en makkelijker als je stopt met (ver)oordelen en begint met het stellen van vragen. Ik sta in elk geval altijd open voor iedereen die vragen heeft over mij, mijn boek en mijn coaching. So let’s talk…

Liefs en tot de volgende,

Tess